Przekazanie dochodu z pierwszego progu PIT (18 proc.) do samorządów (lokalny PIT), ustawowe uregulowanie budżetu obywatelskiego, obniżenie liczby podpisów koniecznych do organizacji referendum tematycznego - to niektóre, przedstawione posłom, propozycje NGO-sów ws reformy samorządów.
Posłowie z sejmowej Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej zapoznali się we wtorek z rekomendacjami organizacji pozarządowych dotyczącymi reformy samorządowej.
Dariusz Kraszewski z Fundacji im. Stefana Batorego przedstawił postulaty dotyczące dwóch głównych kwestii: wzmocnienia uczestnictwa obywateli w sprawach samorządu oraz wzmocnienia roli radnych. Zaznaczył, że proponowane zmiany nie mają na celu zrewolucjonizowania ustroju samorządu, a są do przeprowadzenia w ramach istniejącego modelu.
Wśród propozycji znalazły się: wprowadzenie regulaminu konsultacji społecznych oraz obowiązku przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami w kwestii budżetu gminy. Jak zaznaczył Kraszewski, obecnie albo takie regulaminy w ogóle nie istnieją, albo są tworzone doraźnie na potrzeby konkretnych konsultacji.
Fundacja Batorego proponuje także ustawowe umocowanie budżetu obywatelskiego na wzór funduszu sołeckiego, który rada może, ale nie musi tworzyć. Fundacja proponuje też obniżenie wymaganej liczy podpisów koniecznych do przeprowadzenia referendum tematycznego, dotyczącego konkretnego problemu, a nie odwołania np. prezydenta miasta. Inną propozycją jest uregulowanie zasad referendów przeprowadzanych na terenie jednostek pomocniczych, np. osiedli.
Według Fundacji Batorego zasadne byłoby też wprowadzenie zasady głosowania imiennego radnych; obecnie takie głosowanie jest opcjonalne. Inne propozycje to m.in.: wprowadzenie możliwości przeprowadzenia wysłuchania publicznego kandydatów na stanowiska kierownicze, danie inicjatywy uchwałodawczej grupie dwóch radnych; przy czym, aby zapobiec zasypywaniu rady przez takie wnioski należy wprowadzić ograniczenie, że dana kwestia mogłaby być głosowana tylko raz w roku.
Ekspertka Forum Od-nowa Agata Dąmbska przedstawiła z kolei raport „Samorząd 3.0”. Organizacja proponuje w nim m.in. wprowadzenia lokalnego PIT. Chodzi o to, by w obrębie 2-stopniowej skali podatkowej dochody z pierwszego progu (18 proc.) trafiały w całości do samorządów, a drugi próg (32 proc.) byłby przypisany budżetowi państwa. Jak mówiła ekspertka, w 2012 r. podatek z pierwszego progu PIT wyniósł 37 mld zł, czyli więcej niż całe udziały samorządów w PIT – 30,8 mld zł.
Kolejna propozycja dotyczy wprowadzenia zasady, by w przypadku zlecenia samorządom przez rząd jakiegoś zadania własnego pieniądze na pokrycie tego zadania były przekazywane z budżetu ministerstwa, które je zleciło władzom lokalnym.
Forum Od-nowa opowiada się też za łączeniem gmin - takie rozwiązanie przewiduje m.in. uchwalona niedawno przez Sejm nowelizacja ustawy samorządowej - a także za tym, by burmistrz był jednocześnie przewodniczącym rady gminy.
Szef podkomisji stałej do spraw ustroju samorządu terytorialnego Marek Łapiński (PO) zadeklarował, że posłowie bardzo poważnie wezmą pod uwagę postulaty zaprezentowane na wtorkowym posiedzeniu.