Na początku lipca wchodzą w życie zmiany w ustawie o VAT, które rozszerzają stosowanie mechanizmu odwróconego obciążenia na nowe kategorie towarów. Od tej daty mechanizmem tym będą objęte transakcje, których przedmiotem są m.in. telefony komórkowe (w tym smartfony), komputery przenośne (tablety, notebooki, laptopy) oraz konsole do gier wideo. Zmiany wprowadzane są pod hasłem przeciwdziałania oszukańczym praktykom oraz wyłudzaniu VAT.
Mechanizm dla transakcji powyżej 20 tys. zł
Od 1 lipca 2015 r. zacznie obowiązywać nowelizacja ustawy o VAT wprowadzająca mechanizm odwrotnego obciążenia (z ang. reverse charge mechanism), zobowiązujący nabywców wyrobów elektronicznych o łącznej wartości powyżej 20 tys. złotych do rozliczania podatku VAT. Oznacza to, że w przypadku dostaw sprzętu elektronicznego mechanizm odwróconego obciążenia znajdzie zastosowanie, jeżeli łączna wartość tych towarów w ramach jednolitej gospodarczo transakcji obejmującej te towary, bez kwoty podatku, przekroczy kwotę 20 tys. zł.
Odwrotne obciążenie obejmie dostawy towarów z kategorii elektroniki, tj. telefonów komórkowych, w tym smartfonów, komputerów przenośnych, takich jak: tablety, notebooki, laptopy etc. oraz konsol do gier wideo (czyli towarów wymienionych w poz. 28a-28c załącznika nr 11 do ustawy o VAT). Zastosowanie mechanizmu uzależnione jest jednak od spełnienia m.in. warunku posiadania przez nabywcę tych towarów statusu podatnika VAT czynnego. Wyeliminowano zatem transakcje, w których towary nabywa podatnik VAT zwolniony lub wykonujący wyłącznie czynności zwolnione z VAT.
- Ważne! Mechanizm odwrotnego obciążenia (ang. reverse charge mechanism) występuje w rozliczeniach podatku od towarów i usług. Polega na obciążeniu nabywcy towarów lub usług obowiązkiem rozliczenia VAT.
Sprawdzanie nabywcy towarów
Sprzedawca dokonujący dostawy towarów elektronicznych, by móc rozliczyć daną transakcję na zasadach mechanizmu odwróconego obciążenia, powinien podjąć wszelkie niezbędne środki w celu rzetelnego rozliczenia podatku od takich dostaw, w tym uzyskania przekonania, że dokonuje ich na rzecz podatnika VAT czynnego. W tym celu dostawca obowiązany jest do zachowania należytej staranności przy weryfikacji statusu podatkowego swojego kontrahenta (nabywcy).
Dostawca sprzętu elektronicznego będzie uprawniony do weryfikacji statusu nabywcy w bazie podatników VAT czynnych on-line, która aktualnie, jak zapewnia Ministerstwo Finansów, jest już przygotowana i dostępna na stronie internetowej resortu (zob. „Sprawdzenie statusu podmiotu w VAT” na Portalu Podatkowym pod adresem https://pfr.mf.gov.pl/?link=vat). Ponadto, możliwe będzie również skorzystanie z procedury przewidzianej w art. 96 ust. 13 ustawy o VAT, zgodnie z którym to przepisem na wniosek zainteresowanego naczelnik urzędu skarbowego jest obowiązany potwierdzić, czy podatnik jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny lub zwolniony. Zainteresowanym może być zarówno sam podatnik, jak i osoba trzecia mająca interes prawny w złożeniu wniosku.
Należy również zwrócić uwagę, iż wykazujący się należytą starannością sprzedawca powinien podjąć działania w celu sprawdzenia, czy osoba fizyczna składająca zamówienie w imieniu podatnika jest do tego upoważniona i tym samym czy jej działanie może być rzeczywiście uznawane za równoznaczne z działaniem danego podatnika.
W tym zakresie niezbędna może okazać się analiza odpowiednich rejestrów, w których ujmowane są dane dotyczące przedsiębiorców. Krajowy Rejestr Sądowy jest dostępny pod adresem https://ems.ms.gov.pl/krs/wyszukiwaniepodmiotu, natomiast dane Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej są dostępne pod adresem https://prod.ceidg.gov.pl/CEIDG/CEIDG.Public.UI/Search.aspx.
W przypadku natomiast gdy w imieniu podatnika do sprzedawcy zgłasza się osoba działająca w oparciu o pełnomocnictwo nie podlegające ujawnieniu we właściwych rejestrach, przykładowo działająca jako upoważniony do tego pracownik, wówczas istnieją podstawy do żądania przez dokonującego dostawy dokumentów potwierdzających takie uprawnienie.
Ograniczenie odpowiedzialności sprzedawcy
Sprzedawca dokonujący dostawy towarów elektronicznych, dla której podatnikiem jest nabywca, będzie zwolniony z obowiązku zapłaty VAT, jeżeli:
a) wskutek działań nabywcy nie były dochowane warunki wskazane w art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT,
b) sprzedawca podjął niezbędne środki celem rzetelnego rozliczenia podatku od dostawy,
c) sprzedawca przy zachowaniu należytej staranności nie wiedział lub nie mógł wiedzieć o działaniach nabywcy,
d) zapłata należności z tytułu dostawy nastąpiła z rachunku płatniczego nabywcy (w tym również z użyciem karty płatniczej lub podobnego instrumentu płatniczego, jeżeli umożliwiają one dokonującemu dostawy towarów identyfikację składającego zlecenie płatnicze)
– art. 17 ust. 2a i 2b ustawy o VAT.
A zatem w sytuacji, gdy zaistnieją wszystkie okoliczności, o których mowa w przepisach art. 17 ust. 2a i 2b ustawy o VAT, sprzedawca nie będzie zobowiązany do rozliczenia podatku od przedmiotowej transakcji, obowiązek zaś taki będzie ciążył na nabywcy towarów. Podkreślić jednocześnie należy, że ochrona sprzedawcy, o której mowa w przepisach art. 17 ust. 2a ustawy o VAT nie obejmuje sytuacji, gdy sprzedawca ten współuczestniczy w oszustwie podatkowym. Ta kwestia będzie oceniana przez organy podatkowe w każdym indywidualnym przypadku przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności występujących w danej sprawie.
Adam Kuchta