W dniu 1 stycznia 2015 r. weszła w życie ustawa z dnia 28 listopada 2014 r. o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2014 r., poz. 1924, dalej „nowelizacja”). Podstawowym celem nowelizacji jest dostosowanie regulacji dotyczących prowadzenia Krajowego Rejestru Sądowego (dalej „KRS”) do obecnej rzeczywistości społeczno-gospodarczej, w tym funkcjonujących nowych rozwiązań prawnych i technicznych, w taki sposób, aby zapewniały one ujawnianie w KRS informacji odpowiadających rzeczywistemu stanowi rzeczy. Zmiany mają przede wszystkim służyć utrzymaniu znaczącej roli KRS, jako źródła informacji o podmiotach podlegających ujawnieniu w tym rejestrze.
Podstawowym założeniem większości rozwiązań wprowadzonych przez nowelizację jest zapewnienie, aby w KRS znajdowały się jak najaktualniejsze dane o podmiotach podlegających wpisowi do KRS. Jedną ze zmian, która zgodnie z zamierzeniem ustawodawcy ma przyczynić się do osiągnięcia takiego rezultatu, jest ograniczenie stosowania tzw. postępowania przymuszającego, w tych przypadkach, w których okazało się ono nieefektywne. Warto wobec tego przypomnieć, że postępowanie przymuszające jest co do zasady wszczynane kiedy wniosek o wpis do KRS lub dokumenty, których złożenie jest obowiązkowe, nie zostały złożone pomimo upływu terminu. Postępowanie to polega przy tym na wezwaniu obowiązanych przez sąd rejestrowy do złożenia wymaganego wniosku lub dokumentów w terminie 7-dni pod rygorem zastosowania określonej w przepisach grzywny.
Mając zatem na względzie zamierzony cel, w drodze nowelizacji wprowadzono zasadę, że postępowania przymuszającego nie wszczyna się, gdy z danych zawartych w aktach rejestrowych wynika, że postępowanie to nie doprowadzi do złożenia wymaganego wniosku o wpis do KRS lub dokumentów. Wydane przez sąd rejestrowy postanowienie o odstąpieniu od postępowania przymuszającego nie wymaga przy tym doręczenia i nie podlega zaskarżeniu. W nowelizacji wskazano także, że postępowanie przymuszające, które zostało już wszczęte, umarza się, gdy z okoliczności sprawy wynika, że nie doprowadzi ono do spełnienia obowiązków w postaci złożenia ww. wniosku do KRS lub dokumentów. Jednocześnie przyjęto jednak, że w powyższych przypadkach sąd rejestrowy wszczyna postępowanie przymuszające, jeżeli poweźmie wiadomość, że sytuacja prawna lub faktyczna podmiotu uległa zmianie w sposób umożliwiający skuteczne jego prowadzenie.
Kolejnym środkiem mającym służyć zapewnieniu ujawniania w KRS aktualnych informacji o podmiotach są rozwiązania wzmacniające funkcję kontrolną sądu rejestrowego. Jednym z takich rozwiązań jest m.in. przyznanie sądowi rejestrowemu, w określonych przypadkach uzasadnionych bezpieczeństwem obrotu, uprawnienia do dokonania z urzędu wykreślenia danych niezgodnych z rzeczywistym stanem rzeczy lub wpisania danych odpowiadających temu stanowi. Ponadto w nowelizacji przyjęto, że sąd rejestrowy może wszcząć i przeprowadzić z urzędu, w pewnych sytuacjach, postępowanie o rozwiązanie podmiotu wpisanego do KRS bez wcześniejszego przeprowadzania postępowania likwidacyjnego. Jedną z przykładowych sytuacji, w których ustawodawca dopuścił wszczęcie przez sąd rejestrowy takiego postępowania jest np. brak złożenia przez podmiot rocznych sprawozdań finansowych przez kolejne 2 lata, pomimo wezwania sądu rejestrowego w tym przedmiocie.
W dalszej kolejności wskazano także, że sąd rejestrowy ma obowiązek zawiadomić podmiot wpisany do KRS o wszczęciu postępowania o rozwiązanie bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego i jednocześnie wzywa ten podmiot do wykazania, w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania, że faktycznie prowadzi działalność i że posiada majątek, w tym wskazania jego składników. Jak przyjęto przy tym w nowelizacji, sąd rejestrowy orzeka o rozwiązaniu podmiotu i zarządza jego wykreślenie z KRS w przypadku ustalenia w toku ww. postępowania, że podmiot którego to postępowanie dotyczy nie posiada zbywalnego majątku i faktycznie nie prowadzi działalności. Jednocześnie zastrzeżono jednak, że sąd rejestrowy powinien wszczęte postępowanie o wykreślenie umorzyć, gdy poweźmie wiadomość, iż zachodzą istotne okoliczności przemawiające przeciwko rozwiązaniu danego podmiotu bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego, w tym w szczególności uzasadnione interesem wierzyciela.
Z punktu widzenia wierzycieli istotne są z pewnością także postanowienia nowelizacji dotyczące majątku i zobowiązań podmiotu wykreślonego z KRS w ramach ww. procedury.
W tym zakresie w nowelizacji przyjęto, że bez względu na przyczynę wykreślenia z KRS, mienie pozostałe po podmiocie wykreślonym, którym nie rozporządził właściwy organ, nabywa z chwilą wykreślenia, nieodpłatnie i z mocy prawa, Skarb Państwa. Co przy tym istotne, tak nabytego mienia Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność za zobowiązania podmiotu wykreślonego z KRS. W związku z tym, w nowelizacji określono także zasady ponoszenia tej odpowiedzialności.
Ponad powyższe warto jeszcze dodać, że sąd rejestrowy ma obowiązek ogłosić tak o wszczęciu postępowania o rozwiązanie podmiotu wpisanego do KRS bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego, jaki i o dokonaniu rozwiązania podmiotu w ramach tej procedury.
Podsumowując, nowelizacja wprowadziła doniosłe zmiany w zakresie zasad prowadzenia Krajowego Rejestru Sądowego. Należy do nich m.in. ograniczenie stosowania tzw. postępowania przymuszającego, a także przyznanie sądowi rejestrowemu, w określonych okolicznościach, uprawnienia do samodzielnego aktualizowania danych podlegających ujawnieniu w KRS. Ponadto w nowelizacji przewidziano możliwość przeprowadzania
z urzędu przez sąd rejestrowy, we wskazanych przypadkach, postępowania o rozwiązanie podmiotu wpisanego do KRS bez wcześniejszego przeprowadzania postępowania likwidacyjnego. Przyjęte zmiany mają służyć zapewnieniu, aby informacje podlegające ujawnieniu w KRS odpowiadały rzeczywistemu stanowi rzeczy. W ten sposób, zgodnie z zamierzeniem ustawodawcy, utrzymana ma być znacząca rola KRS jako źródła informacji o podmiotach podlegających ujawnieniu w tym rejestrze. Mamy wobec tego nadzieję, że zmiany wprowadzone przez ustawodawcę będą przydatne w osiągnięciu zamierzonego celu.