Okres występowania na nieruchomości stanu faktycznego odpowiadającego treści służebności przesyłu przed wejściem w życie nowelizacji Kodeksu cywilnego wprowadzającej przepisy o służebności przesyłu tj. przed dniem 3 sierpnia 2008 r. podlega doliczeniu do czasu posiadania, wymaganego dla zasiedzenia przez przedsiębiorstwo przesyłowe tej służebności.
Powyższe stanowisko zostało wyrażone w dniu 22 maja 2013 r. przez Sąd Najwyższy w uchwale podjętej w składzie 3 sędziów (sygn. akt. III CZP 18/13). Uchwała ta jest niezwykle istotna dla przedsiębiorców zajmujących się przesyłem energii elektrycznej, gazu oraz innych substancji – może mieć bowiem istotne konsekwencje zarówno dla nich, jak i dla właścicieli nieruchomości gruntowej, na rzecz której ustanowiona jest (bądź może zostać) dana służebność.
Spór, w wyniku którego doszło do wydania uchwały Sądu Najwyższego, dotyczył możliwości nabycia prawa służebności przesyłu w odniesieniu do linii energetycznej przebiegającej nad działką w Rudzie Śląskiej. O ustanowienie służebności przesyłu wstąpił właściciel nieruchomości, jednak trudniąca się przesyłem energii elektrycznej Spółka Tauron Dystrybucja S.A. stanęła na stanowisku, iż nabyła służebność przesyłu przez zasiedzenie już w 1985 r. Sąd Najwyższy w przedmiotowej uchwale potwierdził stanowisko Spółki Tauron S.A.
Charakter służebności przesyłu od lat stanowi przedmiot dyskusji w doktrynie prawa cywilnego, rodząc niebagatelne konsekwencje natury faktycznej. Zakwalifikowanie służebności przesyłu jako rodzaju służebności gruntowej powoduje bowiem skutki zupełnie odmienne od tych, do których prowadziłoby przyjęcie, że służebność przesyłu jest odrębnym rodzajem służebności, całkowicie niezależnym od służebności gruntowych i osobistych.
W podjętej uchwale Sąd Najwyższy de facto potwierdził brak przeszkód dla doliczenia okresu zasiedzenia sprzed 3 sierpnia 2008 r., pomimo istotnej zmiany stanu prawnego, jaki nastąpił w konsekwencji wejścia w życie nowelizacji Kodeksu cywilnego. Niezwykle istotną konsekwencją jest zatem stosowanie do służebności przesyłu ogólnych przepisów odnoszących się do zasiedzenia prawa służebności gruntowej (art. 292 w zw. z art. 172 KC) – posiadacz samoistny (przedsiębiorca przesyłowy) może zasiedzieć służebność po upływie 20 lat korzystania z trwałego i widocznego urządzenia, jeśli wykaże, iż w tym czasie pozostawał w dobrej wierze. W przypadku złej wiary, okres potrzebny do zasiedzenia zostaje przedłużony do lat 30.
Powyższa. uchwała z dnia 22 maja 2013 roku może mieć dla przedsiębiorstw przesyłowych i właścicieli gruntów istotne implikacje. „Otworzenie” możliwości doliczania czasu wykonywania służebności przesyłu ma szansę przyczynić się do prawnego uregulowania istniejących od dawna w tym zakresie stosunków faktycznych.
Autor: Anna Winter