Zmiany w przepisach, które wejdą w życie z początkiem nowego roku, nie ominą również składek ZUS. W przyszłym roku dla pewnej grupy osób ubezpieczonych wprowadzono nowe kody tytułu ubezpieczenia. Dodatkowo płatnicy składek będą przekazywać do ZUS wyłącznie nowe druki formularzy ubezpieczeniowych. Z kolei zmiana wielkości niektórych kwot wynagrodzeń wpłynie na limity określone w przepisach ubezpieczeniowych. Nie przewiduje się natomiast zmian w zakresie wysokości stóp procentowych składek. Od przyszłego roku wysokości te pozostaną więc na obecnym poziomie.
Nowe kody tytułu ubezpieczenia w ZUS
Z końcem tego roku opublikowano nowelizację rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, (…) - Dz. U. z 2009 r. nr 186, poz. 1444 ze zm., dalej zwanego rozporządzeniem w sprawie kodów i druków.
Przewiduje ona zmiany m.in. w kodach tytułu ubezpieczenia, które weszły (bądź wejdą) w życie w terminach wskazanych w nowelizacji, tj. odpowiednio 19 września i 1 listopada 2013 r. oraz 1 kwietnia 2014 r. Zmiana, która ma wejść w życie od 1 kwietnia przyszłego roku, wprowadza odrębne (nowe) kody tytułu ubezpieczenia. Dotyczyć będą osób pobierających nauczycielskie świadczenia kompensacyjne oraz pobierających emeryturę pomostową. Dla tej grupy ubezpieczonych właściwymi kodami tytułu ubezpieczenia od tego dnia będą:
» 26 00 - osoba pobierająca nauczycielskie świadczenie kompensacyjne zamieszkała w RP,
» 26 01 - osoba pobierająca nauczycielskie świadczenie kompensacyjne zamieszkała w innym niż RP państwie członkowskim UE lub państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA),
» 27 00 - osoba pobierająca emeryturę pomostową zamieszkała w RP,
» 27 01 - osoba pobierająca emeryturę pomostową zamieszkała w innym niż RP państwie członkowskim UE lub państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA).
Z nowym rokiem nowe druki
Od listopada br. w rozporządzeniu w sprawie kodów i druków wprowadzono nowe wzory dokumentów ubezpieczeniowych (tj. formularzy zgłoszeniowych i rozliczeniowych). Jednakże płatnicy składek, do wyczerpania zapasów, mogą używać dotychczasowych (starych) wzorów dokumentów zgłoszeniowych i rozliczeniowych. Przy czym korzystać z nich mogą nie dłużej niż do 31 grudnia 2013 r.
Natomiast od 1 stycznia 2014 r. należy posługiwać się wyłącznie nowymi drukami. Zatem wszystkie dokumenty rozliczeniowe za grudzień 2013 r. przekazane do ZUS w styczniu 2014 r. powinny być już sporządzone na nowych formularzach ubezpieczeniowych.
Więcej na temat zmian w kodach i dokumentach ubezpieczeniowych ZUS pisaliśmy w GP nr 91 z br. na str. 13.
Wyższa minimalna płaca, to wyższe składki
Od 1 stycznia 2014 r. minimalne wynagrodzenie za pracę ulega zwiększeniu do kwoty 1.680 zł (rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2014 r. - Dz. U. z 2013 r. poz. 1074).
Wobec tego wysokość wynagrodzenia pracownika zatrudnionego w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy od 1 stycznia 2014 r. nie może być niższa od kwoty 1.680 zł. Wyjątek dotyczy pracownika zatrudnionego w pierwszym roku pracy. W jego przypadku wynagrodzenie to nie będzie mogło być niższe od kwoty 80% minimalnego wynagrodzenia, czyli od kwoty 1.344 zł.
Konsekwencją podwyższenia od 2014 r. wysokości tego wynagrodzenia jest m.in. wzrost najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla przedsiębiorców opłacających te składki od ulgowej podstawy wymiaru. Ponadto jego kwota ma też wpływ na naliczanie składek emerytalnej i rentowych za niektóre osoby przebywające na urlopie wychowawczym, a także na obowiązek zapłaty składki na FP.
Dla początkującego przedsiębiorcy
Wielkość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla przedsiębiorców opłacających je od ulgowej podstawy wymiaru uzależniona jest od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę. Przez pierwsze 24 miesiące prowadzenia działalności nie może ona być niższa od 30% kwoty tego wynagrodzenia.
Zatem od 1 stycznia 2014 r. najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla nowych przedsiębiorców wynosić będzie 504 zł (30% z kwoty 1.680 zł). W porównaniu do obecnie obowiązującej wysokości, tj. 480 zł (30% z kwoty 1.600 zł), będzie ona wyższa o 24 zł.
Dla osób na wychowawczym
Wzrost od 1 stycznia 2014 r. kwoty minimalnego wynagrodzenia spowoduje jednocześnie podwyżkę wysokości najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe dla pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy przebywających na urlopie wychowawczym. Dla pełnoetatowca korzystającego z takiego urlopu podstawa wymiaru składek na te ubezpieczenia aktualnie nie może być niższa niż 1.600 zł (lub 1.280 zł, jeśli jest to I rok pracy). Natomiast od 1 stycznia 2014 r. podstawa wymiaru tych składek nie będzie mogła być niższa od kwoty 1.680 zł (lub odpowiednio 1.344 zł - dla pracownika w I roku pracy).
Na Fundusz Pracy
Ustalenie wyższej kwoty minimalnej płacy ma swoje odzwierciedlenie także w składce na Fundusz Pracy (FP). Obowiązek jej opłacania uzależniony jest bowiem od wysokości oskładkowanego wynagrodzenia. Jeżeli w miesiącu osiąga ono poziom minimalnego wynagrodzenia za pracę, wówczas istnieje obowiązek opłacania składki na FP. Wynika to stąd, iż składkę na ten Fundusz ustala się od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (bez stosowania jej rocznego ograniczenia), wynoszących w przeliczeniu na okres miesiąca co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę (bądź 80% tego wynagrodzenia dla pracownika w pierwszym roku pracy). Obowiązek opłacania składki na FP dotyczy m.in. pracodawców zatrudniających pracowników.
Limit składek emerytalno-rentowych
Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe w danym roku kalendarzowym jest ograniczona do kwoty pewnego limitu. Odpowiada on 30-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, określonego w ustawie budżetowej, ustawie o prowizorium budżetowym lub ich projektach. Jeżeli odpowiednie ustawy nie zostały uchwalone, wówczas wynagrodzenie to ustala się na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z trzeciego kwartału roku poprzedniego. Uregulowanie takie wynika z art. 19 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w obwieszczeniu z dnia 13 grudnia 2013 r. (Mon. Pol. poz. 1028) ogłosiło, że w 2014 r. kwota ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wynosić będzie 112.380 zł (3.746 zł × 30). Przyjęta do jej ustalenia kwota prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w przyszłym roku to 3.746 zł (tak wynika z projektu ustawy budżetowej na 2014 r., która aktualnie znajduje się w toku prac legislacyjnych (po uchwaleniu przez Sejm w dniu 13 grudnia 2013 r., a przed rozpatrzeniem przez Senat). Limit ten dotyczy też składki na Fundusz Emerytur Pomostowych (FEP).
Składki za przedsiębiorcę
Wskazana wyżej kwota prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia ma też wpływ na podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla przedsiębiorcy opłacającego je na zasadach ogólnych. Dla tej grupy podmiotów najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych. Skoro w 2014 r. (zgodnie z ustawą budżetową) kwota tego wynagrodzenia wyniesie 3.746 zł, to przedsiębiorcy opłacający składki na ubezpieczenia społeczne od powszechnie obowiązującej podstawy wymiaru będą je naliczać od kwoty nie niższej niż 2.247,60 zł, tj. 60% z kwoty 3.746 zł.
Taką też wysokość minimalnej podstawy wymiaru składek na te ubezpieczenia w 2014 r. dla tej grupy przedsiębiorców wskazał resort pracy w powołanym obwieszczeniu.
Inny limit dla składki chorobowej
Od 1 stycznia 2014 r. w inny sposób będzie się ustalać miesięczny limit podstawy wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Ponadto jego kwota zmieniać się będzie nie tak jak jest obecnie - raz na kwartał, lecz raz na rok.
Składkę na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe (np. przedsiębiorców, zleceniobiorców) opłaca się od podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Przy czym, przy ustalaniu wysokości podstawy jej wymiaru należy mieć na uwadze określony dla niej limit, o którym mowa w art. 20 ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Obecnie podstawa wymiaru składki na to ubezpieczenie nie może przekraczać miesięcznie 250% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. Kwotę tę ustala się miesięcznie, poczynając od trzeciego miesiąca kwartału kalendarzowego na okres 3 miesięcy na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału, ogłaszanego dla celów emerytalnych.
Od 1 stycznia 2014 r. brzmienie tego przepisu ulegnie zmianie. Od tego bowiem dnia podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe osób, które ubezpieczeniu temu podlegają dobrowolnie, nie może przekraczać miesięcznie 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia przyjmowanego do ustalenia rocznego limitu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe. Powyższa zmiana wynika z ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2013 r. poz. 983).
W 2014 r. przeciętne miesięczne wynagrodzenie przyjmowane do ustalenia kwoty rocznego limitu składek emerytalno-rentowych wyniesie 3.746 zł. Zatem w okresie od stycznia do grudnia 2014 r. podstawa wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe nie będzie mogła być wyższa od kwoty 9.365 zł (3.746 zł × 250%).
Od 2014 r. podstawa wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe będzie ustalana raz na rok, czyli na okres od stycznia do grudnia.
Bez zmian w stopach procentowych
Od 1 stycznia 2014 r. nie zmienią się wysokości stóp procentowych zarówno dla składek na ubezpieczenia społeczne, jak i dla składki na ubezpieczenie zdrowotne. W konsekwencji w przyszłym roku ich wysokości będą się kształtować na dotychczasowym poziomie. Podobnie będzie w stosunku do składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Dla składek na te Fundusze w projekcie ustawy budżetowej wskazano te same wysokości stóp procentowych, co w 2013 r.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1442)
Gazeta Podatkowa nr 103 (1040) z dnia 27.12.2013, strona 13
Dział: Przewodnik Gazety Podatkowej
Autor: Aneta Dąbrowska