Ograniczenie umów o pracę zawieranych na czas określony zostało uchwalone na 95. posiedzeniu Sejmu. Przewiduje się zasadę 33 i 3, co oznacza, że zatrudnienie u jednego pracodawcy nie może trwać dłużej niż 33 miesiące i łączna liczba umów między tymi samymi stronami stosunku pracy nie może przekraczać 3. Projektowane zmiany w Kodeksie pracy mają na celu ograniczenie nieuzasadnionego wykorzystywania umów o pracę na czas określony.
Dotychczasowa regulacja kodeksowa
Dotychczasowe przepisy Kodeksu pracy nie przewidują ograniczenia długości trwania umów o pracę na czas określony. Jedyną regulację w tym przedmiocie zawiera art. 251 § 1 Kodeksu pracy, zgodnie z którym zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony, jeżeli poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony na następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła 1 miesiąca. Oznacza to, że zawarcie trzeciej umowy o pracę na czas określony między tymi samymi stronami stosunku pracy, jeśli przerwa między kolejnymi umowami nie była dłuższa niż 1 miesiąc, jest równoznaczne z zawarciem umowy na czas nieokreślony. Nie ma natomiast określenia maksymalnego okresu trwania umów na czas określony. Nie przewidziano przepisu, który zakazywałby zatrudniania na czas określony na okres np. 5 lat. Teoretycznie zatrudnienie na podstawie umów terminowych mogłoby więc trwać wiele lat, zanim umowa zostałaby przekształcona w umowę bezterminową.
Zasada 33 i 3
Zdaniem Sądu Najwyższego „typem podstawowym, standardem prawa pracy jest umowa na czas nieokreślony i to na podstawie tego typu umowy należy długotrwale zatrudniać pracowników (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 października 2007 r., sygn. akt II PK 49/07, OSNP 2008/21-22/317). Tymczasem pracodawcy w celu długotrwałego zatrudnienia niejednokrotnie stosują umowy na czas określony i robią to bez obiektywnego uzasadnienia. Nowa regulacja ma temu zapobiegać. Zdaniem Komisji Europejskiej sformułowanie w polskim Kodeksie pracy mające stanowić ochronę przed nadmiernym stosowaniem umów na czas określony jest niewystarczające. Umożliwia bowiem zatrudnianie na podstawie kilku kolejnych umów na czas określony także w przypadku braku obiektywnych podstaw. Mechanizm pozwala na zawieranie nadmiernej liczby umów pod pretekstem wykonywania zadań realizowanych cyklicznie.
W projekcie przygotowanym przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej art. 25' § 1 Kodeksu pracy brzmi następująco:
Okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony, a także łączny okres zatrudnienia na podstawie umów o pracę na czas określony zawieranych między tymi samymi stronami stosunku pracy, nie może przekraczać 33 miesięcy, a łączna liczba tych umów nie może przekraczać trzech. Przewiduje się więc wprost ograniczenie czasowe (33 miesiące) i liczbowe (3 umowy).
- WAŻNE! Uzgodnienie między stronami w trakcie trwania umowy o pracę na czas określony dłuższego okresu wykonywania pracy na podstawie tej umowy uważa się za zawarcie, od dnia następującego po dniu, w którym miało nastąpić jej rozwiązanie, nowej umowy o pracę na czas określony.
Jeżeli zdarzy się tak, że okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony będzie dłuższy niż 33 miesiące lub jeżeli liczba zawartych umów terminowych przekroczy trzy, uznawać się będzie, że pracownik od dnia następującego po upływie okresu 33 miesięcy lub od dnia zawarcia czwartej umowy o pracę na czas określony, zatrudniony jest na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony.
Okres 33 miesięcy
Przyjęty w projekcie termin 33 miesięcy to kompromis osiągnięty pomiędzy związkami zawodowymi a organizacjami pracodawców. Strona pracownicza postulowała o 18 miesięcy, a pracodawców o 48 miesięcy. Warto zaznaczyć, że dyrektywa 99/70/WE nie określa maksymalnego czasu trwania kolejnych umów na czas określony. Można jednak dla porównania podać okresy obowiązujące w innych państwach członkowskich UE: 2-3 lata (Czechy, Niemcy, Słowacja, Szwecja), 18 miesięcy (Francja), 4 lata (Wielka Brytania), 5 lat (Węgry). W Polsce łącznie między tymi samymi stronami stosunku pracy może dojść do zatrudnienia na czas określony na okres maksymalnie wynoszący 36 miesięcy (33 miesiące umowy na czas określony oraz 3 miesiące umowy na okres próbny).
Wyjątki od zasady
Należy podkreślić, że rozwiązanie „33 i 3” nie będzie stosowane w przypadku umów zawartych na czas określony:
1) w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
2) w celu wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym,
3) w celu wykonywania pracy przez okres kadencji,
4) gdy pracodawca wskaże obiektywne przyczyny leżące po jego stronie
- jeżeli ich zawarcie w danym przypadku służy zaspokojeniu rzeczywistego zapotrzebowania o charakterze okresowym i jest niezbędne w tym zakresie w świetle wszystkich okoliczności zawarcia umowy.
- Podstawa prawna: Projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (z dnia 19 marca 2015 r.)
Emilia Panufnik