Dostawca towarów i usług nie ma obowiązku dokonywać korekty faktury wystawionej w związku z uiszczeniem zaliczki w sytuacji, gdy w wyniku zawarcia umowy cesji zmienią się strony umowy po stronie wierzyciela, a zmianie nie ulegnie treść samego zobowiązania umownego – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.
W sprawie rozpoznanej przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 16 lipca 2014 r. spółka złożyła wniosek o wydanie interpretacji podatkowej. We wniosku wskazała, że zajmuje się sprzedażą mieszkań w nowobudowanych osiedlach mieszkaniowych. Spółka zawiera z klientami umowy przedwstępne zobowiązujące do zawarcia umowy ustanowienia odrębnej własności i jego sprzedaży oraz przedwstępne umowy sprzedaży lokali. Na podstawie tych umów klienci wpłacają zaliczki na poczet przyszłej dostawy. Wpłacone zaliczki są dokumentowane fakturami VAT.
Zdarza się, że niektórzy klienci zgłaszają wnioski o zmianę niektórych z postanowień objętych umową (zamiana kupowanego lokalu na inny w tym samym bądź innym budynku, zmiana garażu na inny) bądź też, za zgodą spółki, przelewają prawa i obowiązki wynikające z umowy na osoby trzecie (cesja). W tym celu zawierane są aneksy do wcześniej podpisanych umów. Aneksy te nie powodują rozwiązania umowy pomiędzy stronami, a jedynie zmieniają niektóre z jej postanowień. Niezmieniony też pozostaje przedmiot sprzedaży – nadal jest nim mieszkanie czy garaż. W niektórych przypadkach spółka pobiera opłatę manipulacyjną z tytułu dokonania czynności związanych z zawarciem stosownych aneksów do umów.
Spółka miała wątpliwości, czy podpisanie aneksu do wcześniej podpisanej umowy powoduje obowiązek wystawienia faktur korygujących do faktur dokumentujących wpłaconej przed zawarciem aneksu zaliczki. W ocenie podatnika w sytuacji, kiedy nie następuje rozwiązanie umowy ani zwrot środków na rzecz klienta, nie zachodzi również konieczność potwierdzania ww. aneksów fakturami i fakturami korygującymi.
Stanowisko fiskusa
Minister Finansów uznał stanowisko spółki dotyczące braku obowiązku wystawienia faktur korygujących do faktur dokumentujących wpłaconej zaliczki w przypadku cesji praw i przejęcia obowiązków z umowy. Podzielił zaś stanowisko o braku obowiązku wystawienia takich faktur do faktur dokumentujących zaliczki w przypadku zamiany mieszkań lub garaży. Organ podatkowy powołał się na § 13, § 14 ust.
1 rozporządzenia Ministra Finansów z 28 marca 2011 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług. Stwierdził, że spółka nie ma obowiązku wystawiania faktur korygujących do wpłaconych przez klientów zaliczek, w przypadku podpisania aneksu do umowy regulującej zmianę przedmiotu dostawy - zmianę mieszkania czy garażu, ponieważ nie zachodzi żaden z przypadków określony w § 13 i 14 rozporządzenia MF z 2011 r., przede wszystkim w wyniku podpisania aneksu do umowy nie dochodzi do zwrotu zaliczek otrzymanych przez spółkę.
Podatnik złożył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie skargę o uchylenie ww. interpretacji podatkowej. Podtrzymał w niej swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie. WSA w Warszawie uchylił interpretację, podzielając stanowisko spółki. Minister Finansów złożył od tego wyroku skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Co orzekł NSA?
NSA uznał skargę Ministra Finansów za bezzasadną, oddalając ją. W uzasadnieniu wyroku sąd podkreślił, że jeżeli zostanie wpłacona zaliczka z tytułu umowy przedwstępnej, a następnie nie dojdzie w ogóle do zawarcia transakcji, wówczas zwrot zaliczki spowoduje konieczność weryfikacji wysokości obrotu. W takim przypadku obrót stanowi otrzymana zaliczka pomniejszona o przypadającą od niej kwotę podatku. Części należności nie stanowią samodzielnej czynności ani zdarzenia podlegającego opodatkowaniu. Otrzymana kwota musi bowiem stanowić wynagrodzenie związane z wykonaniem czynności, za którą jest należna. W przypadku, kiedy nie dochodzi do zawarcia umowy przeniesienia własności nieruchomości, na poczet której zostały przekazane należności, zanika obligatoryjny związek z czynnością rodzącą obowiązek podatkowy. Nie ma zatem żadnego przedmiotu opodatkowania, od którego należny byłby podatek. W związku z tym należy dokonać odpowiedniej korekty podstawy opodatkowania. Przekształcenie zaliczki w kwotę nienależną stanowi odrębną podstawę do zmniejszenia wysokości obrotu, które powinno nastąpić w terminie właściwym dla wystawienia faktury korygującej.
W konsekwencji NSA stwierdził, że § 13 ust. 5 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z 28 marca 2011 r. należy interpretować w taki sposób, że dostawca towarów i usług nie jest zobowiązany dokonywać korekty faktury wystawionej w związku z uiszczeniem zaliczki w sytuacji, gdy w wyniku zawarcia umowy cesji zmienią się strony umowy po stronie wierzyciela, a zmianie nie ulegnie treść samego zobowiązania umownego.